Krzesiwo tradycyjne

Trochę teorii dzisiaj, przyda się, warto wiedzieć, a i na pokazach powiedzieć kilka słów wypada. Poza tym teorie trzeba poznać by móc lepiej rozumieć działanie praktyczne rzeczy.

Jeśli w Wikipedii wpiszemy hasło ''krzesiwo'' to otrzymamy taką informację : ''Krzesiwo – historycznie, narzędzie do rozniecania ognia powszechnie stosowane przed wynalezieniem zapałek. Był to podłużny kawałek żelaza, grubości ok. 0,5 cm, długości 4 – 15 cm, przeważnie łukowato wygięty, którym uderzano o krzemień (czyli tzw. skałkę) w taki sposób, aby powstające przy tym iskry padały na kawałeczek hubki, która ulegała zapłonowi.'' 
Niewiele informacji i mało precyzyjne, ja postaram się napisać bardziej szczegółowo.

Krzesiwo, nazwa jak można się domyśleć wzięła się od krzesania. Przy uderzaniu krzesiwem o ostrą krawędź krzemienia (lub odwrotnie, w
zależności od techniki) odrywane są drobiny stali, pod wpływem ciepła pochodzącego z tarcia i w kontakcie z powietrzem ulegają zapłonowi, my widzimy małe iskierki.

Kiedy człowiek nauczył się krzesać iskry kawałkiem żelaza i krzemienia trudno dokładnie określić, być może za krzesiwo służyły pierwsze meteoryty? Bardziej prawdopodobne wydaje się jednak późniejsze pochodzenie krzesiwa, gdy człowiek nauczył się otrzymywać żelazo z rudy i opanował obróbkę tego metalu. Nie do końca wyjaśnione są początki tej epoki ale przeważa pogląd, że pierwsze wyroby z żelaza pochodzenia meteorytowego pochodzą z terenów Egiptu i Azji Mniejszej z ok. VI-III tysiąclecia p.n.e., były to bardzo nieliczne przedmioty. Dopiero około II tyś p.n.e. wraz z opanowaniem wytopu żelaza z rud przez Hetytów przedmioty żelazne stawały się coraz powszechniejsze. Znajomość obróbki żelaza różnymi drogami rozprzestrzeniała się, na terenie Polski przedmioty żelazne pojawiają się ok. roku 700 p.n.e., były to importy, początki wytopu żelaza z własnych rud to V w p.n.e. Technika wytopu i obróbki żelaza nastręczała początkowo trudności  co powodowało wysoką cenę wyrobów, pierwsze wyroby żelazne to głównie ozdoby.

Krzesiwo używane było powszechnie do końca XIX w., do momentu gdy upowszechniło się użycie zapałek i rozniecanie ognia stało się prostą czynnością. W niektórych przypadkach krzesiwa stalowe były używane aż do XX w. np. podczas II wojny światowej przez partyzantów ukraińskich. Historia krzesiwa jest więc dosyć długa, liczy ponad 2 tys. lat.
Obecnie dalej krzesiwo jest używane przez różne grupy zajmujące się rekonstrukcja historyczną.

Krzesiwo to ogólnie mówiąc kawałek węglowej, wysoko zahartowanej stali. Nadawano mu taki kształt, by wygodne było się nim posługiwać, zwykle podłużny, grubości 3-5 mm i długości 5-15 cm, łukowato wygięty. Główne typy krzesiw spotykane na naszych ziemiach: iglicowe, sztabkowe, ogniwkowe (dwustronne), dwukabłąkowe. Najstarsze krzesiwa znalezione na naszych ziemiach  pochodzą z terenów Cesarstwa Rzymskiego (krzesiwa trapezowe) i Skandynawii (iglicowe). Krzesiwa ogniwkowe i dwukabłąkowe są charakterystyczne dla wczesnego średniowiecza. Większości osób krzesiwo kojarzy się z kształtem litery ''C'',  a więc krzesiwo dwukabłąkowe, były one szczególnie popularne w okresie nowożytnym. Z czasem krzesiwa stawały się coraz bardziej ozdobne, o fantazyjnych kształtach, łączone z innymi materiałami. W niektórych przypadkach za krzesiwo służyły inne przedmioty wykonane z odpowiedniej stali np. głownie noży.

O krzemieniu, hubce i technikach krzesania napiszę innym razem.