czwartek, 9 czerwca 2016

Kuksa


Wczesną wiosną, gdy tylko śniegi stopniały poszedłem na bagna po upatrzoną wcześniej dużą czeczotę brzozową. Natknąłem się na nią przy zdzieraniu kory z martwych, przewróconych brzóz którą zbierałem na dziegieć i przekładki rękojeści noża.
Wróciłem kilka tygodni później z piłką, odciąłem i przytargałem w plecaku do domu. Odłożyłem w kąt, przeleżała jakiś czas gdyż nie miałem się czasu nią zająć. Ponieważ bałem się, że czeczota nadmiernie wyschnie namoczyłem ją na kilka dni w wiaderku z wodą. Podczas obróbki wyciągałem, a gdy nie miałem czasu to wędrowała z powrotem do wody. Okazało się to bardzo dobrym rozwiązaniem, ułatwiło mi obróbkę, drewno było miękkie. Drugą zaletą było pociemnienie drewna pod wpływem wody i garbników, co się pięknie uwidoczniło po szlifowaniu i olejowaniu.

Nad kuksą zeszło mi prawie 2 miesiące, nieraz odkładałem z braku czasu pracę na tydzień lub dwa. Wstępnie nadałem kształt siekierką, starając się zebrać jak najwięcej. Później nóż łyżkowy, a na koniec szlifowanie papierem ściernym i olejowanie. Dopieszczanie powierzchni dostarcza dużo satysfakcji :)  Po zaolejowaniu uwidoczniła się struktura drewna i wspaniały rysunek - przebarwienia, skręcenia włókien, wzory, sęki.


W przeciwieństwie do moich poprzednich kuks ta miała być większa i piękniejsza, i taka jest :)


Kuksa to tradycyjny, fiński drewniany kubek, ręcznie rzeźbiony z czeczoty brzozowej. Nie jeden tradycjonalista chciałby mieć ją w swoim obozowym sprzęcie i pić z niej poranną kawę, bo z takiego smakuje najlepiej :) Własnoręcznie wykonany sprzęt cieszy, wiąże się z nimi historię powstawania i użytkowania, nabiera patyny, wartości.

Cześć osób robi kuksy i stawia ja wystawce za szkłem bojąc się że im popęka podczas używania. Robimy kuksy by je używać, pić w nich kawę czy herbatę, to jest sprzęt użytkowy, w teren, a nie tylko do oglądania. A nawet jeśli popęka, to będzie okazja do zrobienia nowej kuksy, być może ładniejszej :)

O kuksę, by nam długo posłużyła, trzeba odpowiednio dbać. Na koniec jeszcze jak wygląda tradycyjne przygotowanie kuksy :)

1. Napełnij kuksę w 1/4 koniakiem. 

2. Mieszaj zgodnie z ruchem wskazówek zegara, tak by zwilżyć całą wewnętrzna powierzchnię bez wylewania cennego płynu przez krawędź naczynia.
3. Wypij koniak.
4. Ponownie napełnij kuksę do 1/4 objętości koniakiem.
5. Zamieszaj, ale w stronę przeciwną do ruchu wskazówek zegara.
6. Wypij koniak.
7. Zaparz kawę dwa razy mocniejszą niż pijasz (nie używaj rozpuszczalnej).
8. Nie myjąc kuksy po koniaku, napełnij go mocną kawą.
9. Nie pij kawy. Pozostaw kawę w kuksie w bezpiecznym, ciepłym miejscu na przynajmniej 24 godziny.
10. Idź, wypij jeszcze szklaneczkę koniaku i rozluźnij się :)
11. Po upływie 24 godzin (i ze słabym kacem po wypitym wczoraj koniaku) idź i odszukaj kuksę pełną zimnej kawy.
12. Wylej kawę.
13. Przepłucz kuksę ciepłą wodą i osusz ręcznikiem papierowym.
14. Twoja kuksa jest gotowa do używania. Im więcej jej będziesz używał, tym bardziej będzie

stawała się tradycyjna. 
 
Dbanie o kuksę w trakcie używania:
- nie używaj do jej czyszczenia płynów do mycia naczyń!
- zwyczajnie przepłucz ją ciepłą wodą
- nie pij z kuksy mleka!
- zakładając, że kuksa zwykle jest używana do picia kawy lub herbaty, dobrze jest napić się z niej mocnego koniaku raz na na tydzień ;)

14 komentarzy:

  1. Ta największa kuksa jest przepiękna. Będąc pod jej urokiem, jeżdżąc po lasach na wycieczki rowerowe, gdybym miała poręczną siekierę czy piłę, to pewnie woziłabym ją/je w sakwie. W ubiegłym roku widziałam w różnych lasach kilkadziesiąt "brzozowych wiatrołomów", ale na żadnej brzozie nie było czeczoty.
    W minionym tygodniu wreszcie spotkałam czeczotę brzozową. Brzoza sobie rośnie a czeczota z nią. Nie pozyskam jej, bo i tak żadnej kuksy sobie nie wydłubię.
    Co jakiś czas sobie oglądam zdjęcie "cudzej" kuksy. Fajna :)
    Bożena

    OdpowiedzUsuń
  2. Witam
    Jaki czas między punktami 2-3 i 5-6 ?

    OdpowiedzUsuń
  3. Piękne te kuksy, masz cierpliwość,
    Kilka razy zabierałem się do zrobienia takowej, ale zabrakło cierpliwości - gratuluję i pozdrawiam
    Nicco

    OdpowiedzUsuń
  4. Aż przyjemnie oko zawiesić. Sam przymierzam się do wykonania swojej wymarzonej kuksy i chciałbym spytać czy wnętrze kuksy też olejować czy tylko z zewnątrz. Pozdrawiam��

    OdpowiedzUsuń
  5. Jeśli nie będą Ci przeszkadzały odrobiny oleju pływające na powierzchni kawy bądź herbaty, to olejuj całą kuksę, razem z wnętrzem. Ja do tej pory tak robiłem, olejowałem całą, tylko z ta różnicą, że z zewnątrz więcej razy. Przymierzam się do następnej kuksy i wnętrza nie będę olejował. Chociaż oczka oleju nie wpływają na smak pitego z kuksy napoju, to jednak nie wygląda to ładnie. Przy kawie tego praktycznie nie widać, przy herbacie już gorzej. Z czasem używając kuksy wypłukujemy olej i jest dobrze. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  6. Czołem! Ciekawi mnie czy jest sens impregnować wyroby drewniane (kuksy, łyżki i inne mające kontakt z żywnością) dodatkowo woskiem, bądź pastami woskowo-olejowymi. Czy tak zabezpieczona łyżka będzie bardziej odporna na wodę? Po kontakcie z zupą moja łyżka impregnowana olejem lnianym zrobiła się szorstka ( popodnosily się od wilgoci drobne włókna, i całą pracę z wygladzaniem i polerowaniem drewna szlag trafił) czy dodatkowa warstwa wosku pozwoli dłużej zachować gładkość powierzchni drewna, i zwiększy jej wodoodporność?

    OdpowiedzUsuń
  7. Czołem Tak, jest sens. Impregnowane drewno w mniejszym stopniu wchłania wodę, a co za tym idzie jest mniej narażone na pękanie czy pleśń. Przed impregnacją po pierwszym polerowaniu moczymy krótko drewno w wodzie, aby wstały włókna i po powierzchniowym wyschnięciu szlifujemy. Zabieg ten warto powtórzyć. Na końcu olejujemy lub woskujemy.

    OdpowiedzUsuń
  8. Witam. Piękna robota, z urzekającym odcieniem drewna. Gratuluję. Mam też pytanie odnośnie materiału. Obrabiając czeczotę, jak duży procentowo był kawałek "wyjściowy" materiału w stosunku do produktu końcowego? Nie pracowałem wcześniej w czeczocie i nie wiem jak rozplanować pracę. Czy jest znacząca różnica w odpadzie w stosunku do "normalnego" drewna? Na co może powinienem zwrócić uwagę w procesie obróbki i ewentualnych niespodzianek.

    OdpowiedzUsuń
  9. Witam. Dziękuję. Materiał wyjściowy to około 150-200% wyrobu końcowego. Większy zapas przekłada się na większy komfort pracy. Bardzo dużo zależy od jakości materiału. Niektóre wady ujawniają się dopiero w trakcie obróbki i by je ominąć musimy zrobi kuksę mniejszą niż pierwotnie zakładaliśmy. Zwykłe drewno daje większy komfort pracy wg mnie i można pozwolić sobie na mniejszy nadmiar, 120% wystarczy. Drewno, zwłaszcza czeczota potrafi robić niespodzianki. Drewno nie lubi szybkich zmian temperatury i wilgotności. Trzeba uważać na pęknięcia. Zrobić grubsze ścianki, nie spieszyć się, dobrze przypatrywać materiałowi i być elastycznym. Trzeba nabrać jednym słowem doświadczenia, a normalne drewno jest świetnym materiałem do tego.

    OdpowiedzUsuń
  10. Hej! A jak wygląda picie kawy z odrobiną mleka? Można czy lepiej nie?;)

    OdpowiedzUsuń
  11. Mam pytanko widziałem na YT że niektórzy gotują kukse w słonej wodzie . Co daje taki zabieg?

    OdpowiedzUsuń