Hubka do krzesiwa tradycyjnego z murszaka rdzawego

Murszak rdzawy, co to jest? No właśnie, pewnie mało kto o nim słyszał, a jeszcze mniej osób wie o jego właściwościach. Grzyb, który wyglądem nie zwraca szczególnie uwagi. Ma natomiast pożądana cechę, jest łatwopalny.

 
Murszak rdzawy (Phaeolus schweinitzii), to jednoroczna huba rozwijająca się na pniach i korzeniach drzew iglastych, zwykle żywych. Owocnik może pojawiać się jeszcze przez kilka lat na obumarłym drzewie. 

Pospolity, znajduję go najczęściej u podstawy sosen jesienią, mocno nasiąkniętego wodą. Murszak wytwarza owocniki składające się z trzonu i kapelusza, pojedyncze lub tworzące grupy, często pozrastane nasadami. Kapelusz kolisty, półkolisty, nerkowaty lub nieregularny szerokości 8-30 cm i grubości 1-4 cm. Brzeg falisty lub podwinięty. Powierzchnia nierówna, początkowo filcowata, z wiekiem staje się naga. Brzeg siarkowożółty, środek pomarańczowy do ciemnoczerwonego, nasada niemal czarna. Trzon krótki, boczny lub centralny pokryty hymenoforem. Miąższ po wyschnięciu staje się włóknisty i korkowaty, kruchy i lekki, barwa brązowa.

Okazy murszaka można znaleźć przez cały rok. Murszaka zbieram jesienią, już takiego uschniętego. Rzadko się trafi okaz suchy na tyle, by można było go od razu użyć do krzesania ognia. Zwykle jest wilgotny i trzeba go wysuszyć. W zasadzie każda cześć murszaka łapie iskrę. Najlepiej jednak działają miękkie i gąbczaste kawałki z grubszych części kapelusza i trzonu. Murszak po wysuszeniu jest bardzo kruchy, zwłaszcza brzeg kapelusza. Podobnie jak przy innych podobnych hubkach staram się strzępić krawędź, na którą kieruję iskry z krzesiwa. 

Wysuszony miąższ murszaka łapie iskrę z krzesiwa tradycyjnego bez preparowania. Uważam, że jest to dobra hubka. Jeśli chodzi o łatwopalność plasuje się gdzieś pomiędzy hubiakiem pospolitym (spreparowanym w popiele), a warstwiakiem zwęglonym. Aby poprawić efektywność działania hubki z murszaka można go opalić lub zwęglać, tak jak hubiaka. Z pozytywnym skutkiem próbowałem też preparować miąższ murszaka w popiele i azotanach. Zajęty od iskier murszak daje piękny żar, podobny do czagi. Tlące się kawałki murszaka trudno ugasić. Właściwości palne murszaka są potwierdzone (u nas jak i w innych krajach), pomimo tego jest on bardzo rzadko stosowany. 

Chałwa z nasion niecierpka gruczołowatego

Chałwa to przysmak ze wschodu, do produkcji której tradycyjnie używa się nasion sezamu. Na Ukrainie chałwę produkuje się z nasion słonecznika. Chałwę można też przygotować z nasion niecierpka gruczołowatego. Jest to świetna alternatywa dla przemysłowych słodkich ulepków.

Niecierpek gruczołowaty, n. himalajski (Impatiens glandulifera), występuje naturalnie w zachodniej części Himalajów. Wprowadzony do innych krajów Azji, Ameryki Północnej i Europy, także w Polsce. Roślina miododajna, rosnąca w dolinach rzek, częściej na południu, bardzo inwazyjna. Dorasta do 2 m wysokości i potrafi zdominować każde środowisko roślinne. Kwitnie od sierpnia do października, nasiona dojrzewają od września do listopada. Owocami są pękające po dotknięciu torebki nasienne. Niedojrzałe świeże nasiona są barwy białej, dojrzałe brązowoczarne (po wysuszeniu są jaśniejsze).

Przypominają wyglądem nasiona sezamu stąd bywają nazywane dzikim sezamem. Nasiona niecierpka gruczołowatego są jadalne, nawet na surowo, mają przyjemny orzechowy smak. W Nepalu, pomimo swoich niewielkich rozmiarów, są zbierane i tłoczy się z nich olej wykorzystywany w kuchni. Z nasion niecierpka przygotowuje się namiastkę chałwę na tej samej zasadzie jak z nasion sezamu.

Namierzamy w okolicy siedlisko niecierpka. Nie powinno to być trudne, roślina jest charakterystyczna i pospolita. Zbieramy nasiona. Delikatnie chwytamy za owoc i do torebki. Naciskamy, aby uwolnić nasiona. Nie mam jeszcze patentu, aby usprawnić ten proces, wiec trochę czasu mi na tym zeszło. Po wysuszeniu oczyszczamy nasiona z zanieczyszczeń. Tu również cierpliwość jest kluczem do szczęścia;)



Oczyszczone nasiona niecierpka mielimy. Stopniowo dodajemy miód, który skleja i utwardza całość w twardą masę. Mieszamy, ugniatamy, powstałą masę formujemy. Zawijamy w pergamin i schładzamy w lodówce. Niektóre chałwy dostępne w sprzedaży są z dodatkami smakowymi jak rodzynki, orzechy, kakao. Z naszą chałwą z nasion niecierpka możemy postąpić podobnie.

Wiem, że nie każdy uwielbia chałwę, niektórzy uważają, że jest zbyt słodka. Chałwa z nasion niecierpka gruczołowatego, którą zrobiłem była mało słodka. Miodu dodałem tylko tyle, by skleić zmielone nasiona.

Chałwa wspaniale smakuje z herbatą. Daje dużo energii na szlaku.